Reumatoidni artritis (RA) je sistemska, hronična autoimuna bolest nepoznatog uzroka koja uglavnom pogađa zglobove. Smatra se da se reumatoidni artritis javlja kod genetski predisponiranih osoba pod utjecajem vanjskih faktora koji su trenutno nepoznati ili nepoznati. Uopšteno govoreći, reumatoidni artritis se smatra najčešćom inflamatornom reumatskom bolešću, koja pogađa u prosjeku 1% do 1,5% populacije.
Simptomi, dijagnoza i liječenje reumatoidnog artritisa
Glavni proces počinje sa sinoviumom (membranom koja okružuje zglob), koja postaje zadebljana zbog stalne upale (tada je nazivamo pannus) i bogata je enzimima i drugim supstancama koje uništavaju hrskavicu i kost zgloba, uzrokujući da se zglobovi podvrgavaju nepovratne promjene. Kao rezultat, dolazi do nestabilnosti zgloba, što dovodi do postepenog razvoja deformacija tipičnih za reumatoidni artritis.
Bolest se može javiti u bilo kojoj dobi, ali je najčešća između 20 i 40 godina. Bolest je tri puta češća kod žena.
Koji su simptomi reumatoidnog artritisa?
Više od 80% pacijenata s reumatoidnim artritisom razvija se postupno, s općim simptomima uključujući umor, slabost, gubitak težine i blagi porast tjelesne temperature.
Nakon nekoliko sedmica ili mjeseci počinju karakteristični simptomi vezani za zglobove: bol, otok i ukočenost. Prvi je bol u zglobovima, koji traje duže i jači je. Ukočenost zglobova je najuočljivija ujutro i traje u početku kratko, a zatim se postepeno produžava i može trajati nekoliko sati. Ova jutarnja ukočenost je karakteristična za reumatoidni artritis.
Otok zgloba je vretenastog oblika i uzrokovan je zglobnim izljevom ili zadebljanjem zglobne membrane.
Artritis se najčešće javlja u zapešćima i malim zglobovima šaka i stopala, iako su često zahvaćena i koljena, gležnjevi, laktovi i ramena. Treba naglasiti da svi zglobovi mogu biti zahvaćeni upalom (kao što su fasetni zglobovi između koštica ili zglobovi u larinksu), pa se to može manifestirati kao gubitak sluha ili promuklost.
Za bolest je tipična simetrija zahvaćenosti zglobova, iako simptomi mogu biti jači na jednoj strani. Kako bolest napreduje, hrskavica i subhondralna kost se razaraju, zglobovi gube fleksibilnost i pokretljivost, a javljaju se deformacije svojstvene reumatoidnom artritisu, čime se smanjuje radna sposobnost.
Ekstraartikularni reumatoidni artritis
S obzirom da je reumatoidni artritis sistemska upalna bolest, može se manifestovati i kao brojne vanzglobne promjene na koži, plućima, sluznici, srcu ili krvnim žilama. Takozvani reumatoidni čvorići mogu se naći na koži najčešće u predjelu lakta ili bilo gdje izloženo vanjskom pritisku. Na koži se mogu pojaviti čirevi (rane) zbog upale krvnih žila koji opskrbljuju kožu, što dovodi do nedostatka hranjivih tvari u koži.
Dodatno, u plućima se bolest može manifestovati kao intersticijska fibroza, pleuritis (upala pleure), koji se manifestuje kao kratak dah i kašalj. Srce također može biti zahvaćeno upalom, koja se može manifestirati kao zatajenje srca, otežano disanje i pritisak u grudima. Takozvano suho oko (nedostatak suza) ili upala oka – episkleritis. Nervi takođe mogu biti pogođeni.
Najčešća hematološka promjena je razvoj blage anemije, koja je povezana s upalnim djelovanjem bolesti.
Dijagnoza reumatoidnog artritisa – koji testovi se mogu uraditi?
Dijagnosticiranje reumatoidnog artritisa nije lako jer mnoga druga stanja mogu nalikovati ovoj bolesti. Osim toga, rezultati laboratorijskih testova mogu ostati normalni nekoliko mjeseci nakon pojave prvih simptoma.
Laboratorijskim pregledima utvrđena je ubrzana sedimentacija eritrocita, povišene vrijednosti C-reaktivnog proteina (CRP), a često i anemija. Anemija uzrokovana hroničnom bolešću. Broj trombocita je često povišen kod pacijenata sa aktivnim reumatoidnim artritisom.
Oko 70% pacijenata je pozitivno na reumatoidni faktor (Waaler Rose test i Latex test su pozitivni). Veliki broj pacijenata je pozitivan na anti-citrulinska antitijela (tj. anti-CCP antitijela), što ima veliku dijagnostičku vrijednost.
Klasične radiografske slike imobiliziranih zglobova (kao što su ruke i stopala) su testovi koji se koriste za identifikaciju i naknadno praćenje promjena u zglobovima i procjenu progresije bolesti. U ranim stadijumima bolesti, magnetna rezonanca (MR) može otkriti rane promjene koje pogoduju artritisu, iako se te promjene ne mogu vidjeti “običnim” rendgenskim snimcima. Osim toga, tehnologija pomaže razumjeti mehanizme bolesti. Međutim, nedostupnost i cijena pretraživanja glavni su ograničavajući faktori za njegovu primjenu.
Ultrazvuk koristimo tokom početka i praćenja bolesti, a ciljanim testiranjem se mogu otkriti rane promjene tipične za reumatoidni artritis.
Scintigrafija kostiju se ponekad koristi u ranim dijagnostičkim procedurama za dokumentiranje moguće akumulacije radioaktivnih izotopa u zglobovima zahvaćenim upalom.
Uklonite grčeve u stopalima, artritis, reumatizam i ublažite umor nogu
Pogledajte video za konkretan proces pripreme:
